Prva liga Srbije, poznata i kao drugi rang fudbalskog takmičenja u Srbiji, ima bogatu istoriju koja seže unazad do vremena raspada bivše Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije. Kako bi se razumeli počeci i evolucija ove lige, potrebno je zaroniti u prošlost i sagledati kako je politički kontekst oblikovao fudbalsku scenu Srbije.
Početkom 1990-ih, sa raspadom SFRJ, mnoge republike koje su činile Jugoslaviju stvorile su svoje nezavisne fudbalske lige. U tom trenutku, Srbija je osnovala svoju nacionalnu ligu pod imenom Prva savezna liga, koja je ubrzo postala najvažniji fudbalski rang u zemlji. Međutim, kako bi se obezbedila konkurencija i sistem promocije i ispadanja, bilo je neophodno stvoriti i drugi rang takmičenja, i tako je rođena Prva liga Srbije.
Od samog starta, Prva liga Srbije postala je ključni deo fudbalske strukture u zemlji, nudeći klubovima priliku da se bore za promociju u najviši rang i pružajući platformu za razvoj mladih talenata. Klubovi iz cele Srbije ulagali su značajne napore da se plasiraju u ovu ligu i ostvare uspeh, čime su dodatno podigli njen prestiž.
Prve sezone lige karakterisala je intenzivna borba za vrh tabele, ali i neizvesnost u donjem delu gde su klubovi želeli da izbegnu ispadanje u niže rangove. Ovo takmičenje je brzo postalo poznato po strastvenim navijačima, uzbudljivim utakmicama i neizvesnim rezultatima.
Dok je Prva liga Srbije evoluirala, mnogi klubovi su doživeli uspone i padove. Neki od njih su čak uspeli da se plasiraju u najviši rang i tamo ostvare značajan uspeh. S druge strane, neki klubovi su se borili sa finansijskim problemima i drugim izazovima, ali su i dalje nastavili da igraju ključnu ulogu u razvoju fudbala u Srbiji.
U celini, Prva liga Srbije nije samo drugi rang takmičenja, već je i vitalni deo fudbalskog ekosistema zemlje, koji pruža priliku klubovima da se razvijaju, igračima da se istaknu, i navijačima da dožive strast i uzbuđenje koje samo fudbal može pružiti.
Format takmičenja u Prvoj ligi
Prva liga Srbije predstavlja drugi stepen fudbalskog takmičenja u Srbiji i igra ključnu ulogu u nacionalnom fudbalskom sistemu. Format takmičenja u Prvoj ligi osmišljen je tako da pruži uzbudljivo i konkurentno takmičenje tokom cele sezone, a ujedno i da omogući klubovima šansu za promociju u viši rang.
Broj klubova: Prva liga Srbije obično se sastoji od 16 klubova koji igraju po 30 utakmica u regularnom delu sezone, nakon čega se liga deli na plej-of i plej-aut sa po osam klubova. Tamo klubovi igraju još po sedam utakmica.
Bodovanje: Klubovi dobijaju tri boda za pobedu, jedan bod za nerešeni rezultat i nula bodova za poraz.
Promocija: Klubovi koji zauzmu prva dva mesta na tabeli na kraju sezone automatski se promovišu u Superligu Srbije, najviši fudbalski rang u zemlji. Timovi na trećem i četvrtom mestu igraju baraž utakmica sa dva tima iz Superlige.
Ispadanje: Klubovi koji se nađu na poslednja četiri mesta na tabeli ispadaju u niže rangirane lige, popularne Srpske lige, koja je podeljena na četiri geografska regiona.
Format takmičenja u Prvoj ligi pruža uzbuđenje i dinamiku, jer svaka utakmica može imati veliki značaj, bilo da se radi o borbi za vrh tabele, promociju ili izbegavanje ispadanja. Ovaj format garantuje konkurentnost i neizvesnost do samog kraja sezone, čineći Prvu ligu jednim od najatraktivnijih fudbalskih takmičenja u regionu.
Šampioni Prve lige Srbije
Prva liga Srbije u fudbalu je kroz godine postala važno odskočna daska za mnoge timove koji teže da se probiju do Superlige Srbije, najvišeg fudbalskog ranga u zemlji. Da bi klubovi ostvarili ovaj cilj, moraju prvo osvojiti titulu u Prvoj ligi.
Mladost Lučani je dva puta osvojila ovo takmičenje, tačnije u sezonama 2006-07 i 2013-14. Klub iz Lučana pokazao je svoju dominaciju i snagu u tim periodima.
Napredak Kruševac je takođe dva puta bio šampion, u sezonama 2012-13 i 2015-16, čime je potvrdio svoj status kao jedan od jačih timova u ligi.
BSK Borča, Inđija, BASK, Radnički Niš, Javor Ivanjica, Radnik Surdulica, Mačva Šabac, Proleter Novi Sad, BSC Bačka Topola, Zlatibor, Radnički Kragujevac i Mladost Novi Sad su timovi koji su po jednom osvajali titulu šampiona Prve lige Srbije. Svaki od ovih timova je imao svoju sezonu za pamćenje, tokom koje su uspeli da prevaziđu sve prepreke i postanu najbolji u ligi.
Lista svih osvajača:
- Mladost Lučani, Napredak Kruševac – 2 titule
- BSK Borča, Inđija, BASK, Radnički Niš, Javor Ivanjica, Radnik Surdulica, Mačva Šabac, Proleter Novi Sad, BSC Bačka Topola, Zlatibor, Radnički Kragujevac, Mladost Novi Sad – 1 titula
Ovi timovi, kroz svoje uspehe u Prvoj ligi Srbije, postavili su visoke standarde i često poslužili kao inspiracija mnogim drugim timovima koji se nadaju uspehu u ovom takmičenju. Osvojena titula u Prvoj ligi nije samo priznanje za izvanredne rezultate tokom sezone, već i prilika za promociju u viši rang takmičenja, gde će se boriti s najboljima od najboljih u Srbiji.
Najbolji strelci po sezonama u Prvoj ligi
Prva liga Srbije, kao drugi rang takmičenja u fudbalu Srbije, svake godine privlači pažnju ljubitelja fudbala. Osim borbe za prvo mesto i ulazak u Superligu, jedna od glavnih borbi svake sezone jeste i trka za najboljeg strelca. Evo popisa najboljih strelaca Prve lige Srbije po sezonama:
- 2006/07.: Filip Đorđević (Rad) – 16 golova
- 2007/08.: Igor Pavlović (Jagodina) – 17 golova
- 2008/09.: Vladimir Matić (BSK Borča) – 10 golova
- 2009/10.: Borivoje Filipović (Inđija) – 12 golova
- 2010/11.: Slobodan Dinčić (BASK) – 21 gol
- 2011/12.: Ivan Pejčić (Radnički Niš) – 13 golova
- 2012/13.: Milanko Rašković (Borac Čačak) – 19 golova
- 2013/14.: Predrag Živadinović (Mladost Lučani) – 15 golova
- 2014/15.: Stefan Dražić (Javor Ivanjica) – 13 golova
- 2015/16.: Dejan Georgijević (Inđija) & Nenad Lukić (Bežanija) – 14 golova
- 2016/17.: Uroš Đerić (Sloboda Užice) – 19 golova
- 2017/18.: Zakarija Suraka (Dinamo Vranje) – 17 golova
- 2018/19.: Ivan Marković (Javor Ivanjica) – 29 golova
- 2019/20.: Aleksandar Katanić (Metalac G. Mil.) – 19 golova
- 2020/21.: Dragiša Komarčević (Loznica) – 14 golova
- 2021/22.: Milan Vidakov (Mladost Novi Sad) – 18 golova
- 2022/23.: Krsta Đorđević (Radnički Sremska Mitrovica) & Miloš Luković (IMT) – 15 golova